Đấu thầu qua mạng: Những thuận lợi và thách thức cho nhà thầu

CLICK HERE to view in English

1. Lợi ích to lớn mà đấu thầu qua mạng (hay còn gọi là đấu thầu online) mang lại.

Chúng ta biết rằng việc tiến hành đấu thầu qua mạng mang lại lợi ích vô cùng to lớn cho các cá nhân, doanh nghiệp lẫn bên mời thầu khi tham gia trên hệ thống. Đầu tiên phải nói đến đó là thông tin được công khai, minh bạch, tất cả các Hồ sơ yêu cầu/Hồ sơ mời thầu đều phải được công khai trên hệ thống dù có đấu thầu qua mạng hay không qua mạng, đây có thể nói là ưu điểm vượt bậc. Tiếp đến là thông tin được tiếp cận nhanh chóng, chính xác và giảm thiểu thời gian và chi phí thủ tục mang tính hành chính. Chuẩn bị và nộp hồ sơ dự thầu hoàn toàn trên mạng một cách thuận lợi và nhành chóng chỉ cần máy tính kết nối internet. Bên cạnh đó, toàn bộ thông tin đấu thầu như kế hoạch lựa chọn nhà thầu, thông báo sơ tuyển, thông báo mời thầu, hồ sơ mời thầu, biên bản mở thầu, báo cáo đánh giá tổng hợp, kết quả lựa chọn nhà thầu... đều được công khai trên hệ thống, từ đó tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng cho tất cả nhà thầu khi tham gia đấu thầu qua mạng. 

Lộ trình đấu thầu qua mạng mang tính đột phá...

Chúng ta đã biết đấu thầu qua mạng là lộ trình Chính phủ đang tiên quyết theo đuổi nhằm đáp ứng đòi hỏi thực tiễn của cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ trên thế giới. Lộ trình cho giai đoạn 2020-2025 đã được Chính phủ giao và Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành theo Thông tư số 11/2019/TT-BKHĐT  như sau:

“1. Năm 2020:

a) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với toàn bộ (100%) các gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh thuộc lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn, dịch vụ tư vấn có giá gói thầu không quá 5 tỷ đồng và thuộc lĩnh vực xây lắp có giá gói thầu không quá 10 tỷ đồng, trừ trường hợp đối với các gói thầu chưa thể tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng hoặc các gói thầu có tính đặc thù;

b) Việc tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng trong năm phải bảo đảm tổng số lượng các gói thầu đạt tối thiểu 60% số lượng gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh và tổng giá trị gói thầu đạt tối thiểu 25% tổng giá trị các gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh.

2. Năm 2021:

a) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với toàn bộ (100%) các gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh thuộc lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ phi tư vấn, dịch vụ tư vấn có giá gói thầu không quá 10 tỷ đồng và thuộc lĩnh vực xây lắp có giá gói thầu không quá 20 tỷ đồng, trừ trường hợp đối với gói thầu chưa thể tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng hoặc các gói thầu có tính đặc thù;

b) Việc tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng trong năm phải bảo đảm tổng số lượng các gói thầu đạt tối thiểu 70% số lượng gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh và tổng giá trị gói thầu đạt tối thiểu 35% tổng giá trị các gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh.

3. Giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2025:

a) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng tối thiểu 70% các gói thầu thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật đấu thầu;

b) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng toàn bộ (100%) gói thầu sử dụng vốn nhà nước để mua sắm nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập;

c) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng toàn bộ (100%) gói thầu mua sắm tập trung.”

Đến năm 2023, Bộ Kế hoạch và Đầu tư ban hành thông tư số 08/2023/TT-BKHĐT theo đó lộ trình đấu thầu qua mạng đã có yêu cầu nghiêm ngặt hơn, cụ thể:

Năm 2023:
a) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với toàn bộ (100%) gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chào hàng cạnh tranh thuộc lĩnh vực hàng hóa (bao gồm thuốc), xây lắp, dịch vụ phi tư vấn, dịch vụ tư vấn có giá gói thầu không quá 200 tỷ đồng, trừ gói thầu hỗn hợp, gói thầu áp dụng phương thức hai giai đoạn một túi hồ sơ, hai giai đoạn hai túi hồ sơ;
b) Việc tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng trong năm phải bảo đảm tổng số lượng gói thầu đạt tối thiểu 90% số lượng gói thầu và tối thiểu 80% tổng giá trị gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chào hàng cạnh tranh, trừ gói thầu hỗn hợp, gói thầu áp dụng phương thức hai giai đoạn một túi hồ sơ, hai giai đoạn hai túi hồ sơ;
c) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với toàn bộ (100%) gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh sử dụng vốn nhà nước để mua sắm nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, trừ gói thầu hỗn hợp, gói thầu áp dụng phương thức hai giai đoạn một túi hồ sơ, hai giai đoạn hai túi hồ sơ.
Từ năm 2024 trở đi:
a) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với toàn bộ (100%) gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chào hàng cạnh tranh thuộc lĩnh vực hàng hóa (bao gồm thuốc), xây lắp, dịch vụ phi tư vấn, dịch vụ tư vấn có giá gói thầu không quá 500 tỷ đồng, trừ gói thầu hỗn hợp, gói thầu áp dụng phương thức hai giai đoạn một túi hồ sơ, hai giai đoạn hai túi hồ sơ;
b) Việc tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng trong năm phải bảo đảm tổng số lượng gói thầu đạt tối thiểu 95% số lượng gói thầu và tối thiểu 90% tổng giá trị gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chào hàng cạnh tranh, trừ gói thầu hỗn hợp, gói thầu áp dụng phương thức hai giai đoạn một túi hồ sơ, hai giai đoạn hai túi hồ sơ;
c) Tổ chức lựa chọn nhà thầu qua mạng đối với toàn bộ (100%) gói thầu áp dụng hình thức đấu thầu rộng rãi, chào hàng cạnh tranh sử dụng vốn nhà nước để mua sắm nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, trừ gói thầu hỗn hợp, gói thầu áp dụng phương thức hai giai đoạn một túi hồ sơ, hai giai đoạn hai túi hồ sơ.

Thực tiễn triển khai quy định đấu thầu qua mạng

Năm 2022, công tác đấu thầu qua mạng cũng tiếp tục được đẩy mạnh, có chuyển biến tích cực và vượt chỉ tiêu theo lộ trình. Năm 2022, có 124.817 gói thầu được tổ chức đấu thầu qua mạng và tính đến hết năm 2022, có 112.316 gói thầu qua mạng đã có kết quả lựa chọn nhà thầu với tổng giá gói thầu khoảng 595.729 tỷ đồng, tổng giá trúng thầu 581.781 tỷ đồng. Đây là năm mà công tác đấu thầu qua mạng trên cả nước vượt 2 chỉ tiêu theo Thông tư số 08/2022/TT-BKHĐT (vượt 16,91% về số lượng gói thầu và vượt 8,99% về giá trị gói thầu). Một số cơ quan đơn vị thực hiện đấu thầu qua mạng 100% gồm: Văn phòng Chủ tịch nước, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước, Viện Hàn lâm Khoa học và Xã hội Việt Nam, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, Thanh tra Chính phủ, tỉnh Bình Phước, tỉnh Bạc Liêu, Tổng công ty Hàng không Việt Nam, Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam - Nguồn Baodauthau.vn

Qua những số liệu và tình hình thực tế triển khai trên cho chúng ta thấy rằng việc tham gia đấu thầu qua mạng là con đường tất yếu mà các nhà thầu muốn khai thác “mỏ vàng” từ các nguồn vốn trên Hệ thống đấu thầu của Chính phủ.
 

Hạ tầng kỹ thuật đã có những bước phát triển vượt bậc kèm theo chính sách vĩ mô hỗ trợ

Trong những năm qua, cùng với sự phát triển nhanh chóng của đất nước, hệ thống hạ tầng viễn thông của Việt Nam cũng có bước phát triển đột phá, đưa nước ta thành một trong những nước có hạ tầng viễn thông phát triển nhanh nhất trong khu vực, chất lượng dịch vụ viễn thông cùng không ngừng cải thiện, mang đến cho người sử dụng chất lượng ngang hàng với khu vực. Việc này là tiền đề rất lớn cho các cá nhân, doanh nghiệp có cơ hội tiếp cận rộng rãi các nguồn thông tin, đặc biệt là các nguồn vốn dồi dào từ đầu tư công, chi tiêu công, vốn vay ưu đãi và các nguồn vốn xã hội hóa khác.

Song song với sự phát triển về hạ tầng viễn thông nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn, trong những năm gần đây sự quyết liệt vào cuộc của cả hệ thống chính trị nhằm sớm đưa Việt Nam tiếp cận với cuộc cách mạng 4.0 cũng là điều kiện vô cùng thuận lợi cho mọi thành phần kinh tế xã hội giúp ra đời các công cụ chuyển đổi số cho doanh nghiệp tham gia đấu thầu (như Phần mềm săn thông tin thầu DauThau.INFO là một ví dụ)

Đấu thầu qua mạng cũng không nằm ngoài vòng quay tất yếu lịch sử đó, thậm chí theo đánh giá của một số chuyên gia, còn có sự phát triển nhanh, vượt bậc, tạo thuận lợi rất lớn cho các nhà thầu tham gia, mở ra kỷ nguyên số kết nối giữa chủ đầu tư với các nhà thầu cũng như giữa chính các nhà thầu với nhau.

2. Thách thức mà các nhà thầu sẽ gặp phải khi tham gia đấu thầu qua mạng

Việc khó nhất, chúng tôi cho rằng đó là tư tưởng, vì nguồn gốc dẫn đến hành động là tư tưởng. Lâu nay quan niệm, khái niệm về việc “cho thầu”, “có mối quan hệ”, “xin cho”, “sắp xếp” cũng đã có một thời gian dài ăn sâu vào tư tưởng không ít nhiều người, thực tế đó đang dần thay đổi, thậm chí hàng ngày, trước đây cho rằng phải có “quan hệ” thì hãy tham gia đấu thầu, còn không thì phí công vô ích, nhưng thực tiễn bây giờ đã khác rất nhiều, đặc biệt là khi tham gia đấu thầu qua mạng. Bản thân chủ đầu tư/bên mời thầu cũng chẳng bao giờ biết nhà thầu nào sẽ tham gia, họ ở đâu, chỉ khi nào đến giờ hệ thống mở ra thì mới biết, việc “sắp xếp” hoặc có muốn “sắp xếp” dường như trở thành khó khả thi cộng với nhận thức của các nhà thầu, chủ đầu tư ngày càng am hiểu luật và hệ thống chính trị ngày càng xử nghiêm những trường hợp vi phạm.

Một thách thức nữa không ít các nhà thầu gặp phải đó là nhân lực, đặc biệt là nhân lực có thể chuyển đổi từ đấu thầu trực tiếp sang đấu thầu qua mạng đòi hỏi có một số kỹ năng nhất định về công nghệ thông tin, đối với các tỉnh thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh hay Đã Nẵng thì điều này có thể ít trở ngại hơn nhưng tại các địa phương khác và vấn đề không nhỏ mà các doanh nghiệp cần quan tâm.
 

3. Làm như thế nào để bắt đầu tham gia đấu thầu qua mạng?

1. Việc đầu tiên chúng ta phải xác định đấu thầu nói chung và đấu thầu qua mạng nói riêng là công việc nghiêm túc, lâu dài và phải có chiến lược bài bản từ con người, cơ sở vật chất và cách tiếp cận thông tin. 

• Về con người, phải xác định là nhân tố chủ lực chiếm phần lớn yếu tố thành công. Trường hợp đã có những cán bộ lâu năm hoạt động trong lĩnh vực đấu thầu cần tiếp tục đào tạo, tham gia các khóa học về đấu thầu qua mạng.
• Về cơ sở vật chất, cần chuẩn bị cho mình/doanh nghiệp hạ tầng đường truyền internet ổn định, tốc độ cao, trang bị máy tính chuyên chỉ thực hiện các công việc liên quan đến đấu thầu qua mạng, cài phần mềm diệt virus an toàn.
• Cách tiếp cận thông tin cởi mở, đa chiều, đặc biệt là tận dụng các cơ hội mà đấu thầu trực tuyến mang lại..

2. Với  những nhà thầu mới chân ướt chân ráo bước vào mảng đấu thầu trực tuyến (đấu thầu qua mạng) trên mạng đấu thầu quốc gia thì nhất thiết cần làm các công việc sau đây:

• Tìm hiểu thông tin thị trường, các gói thầu thường được mời trong lĩnh vực mình kinh doanh để nghiên cứu xây dựng hồ sơ năng lực cho doanh nghiệp phù hợp. Ví dụ: Bằng cách sử dụng gói phần mềm VIP1 của DauThau.info, bạn sẽ biết được ngành nghề mà bạn đang kinh doanh đang được mời thầu nhiều hay ít trong quá khứ và hiện tại thông qua việc xem xét các thông báo mời thầu mà phần mềm tìm được cho bạn. Bằng cách sử dụng gói phần mềm T0 của DauThau.info để xem các hồ sơ mời thầu và so sánh khả năng đáp ứng của doanh nghiệp bạn, bạn sẽ biết được mình cần bổ sung thêm năng lực gì để tham gia đấu thầu. Bằng cách sử dụng gói phần mềm VIP3 của DauThau.info bạn sẽ biết được các đối thủ cạnh tranh của bạn ở trong ngành.
• Nắm bắt quy trình, cách thức tham dự đấu thầu qua mạng nói riêng và đấu thầu trong thị trường nhà nước (mua sắm công) nói chung.

2. Tiến hành đăng ký tham gia là bên mời thầu/nhà thầu trên Hệ thống đấu thầu quốc gia nếu chưa có tài khoản và chứng thư số trên hệ thống (tại địa chỉ http://muasamcong.mpi.gov.vn/, hệ thống mới tại địa chỉ https://muasamcong.mpi.gov.vn/). Quá trình tham gia cần lưu ý 02 vấn đề: Mã số đăng nhập (mật khẩu - password) khi khai báo phải tự nhớ - tốt nhất là nên ghi vào nhật ký hoặc file tài khoản, hệ thống không lưu và không cho phép lấy lại mật khẩu khi bạn “trót” quên; Lưu giữ chứng thư số (CTS) ở một máy tính cố định, như gợi ý ở trên là máy tính dùng để tham gia đấu thầu. Xem thêm hướng dẫn tại đây: https://dauthau.asia/news/topic/huong-dan-nha-thau/. Hiện nay hệ thống mới các thức và phương thức đăng nhập đã có thay đổi (Tài khoản và mật khẩu, không sử dụng chứng thư số như trước khi mà sử dụng chứng thư số công cộng - dạng token khai báo thuế).

3. Tiến hành tham dự một đến hai lần đấu thầu thử trên hệ thống mua sắm công để có thể quen với các bước thực hiện, trên hệ thống có rất nhiều mã thử nghiệm để bên mời thầu hay nhà thầu có thể tham dự ngay.

4. Tìm kiếm, khai thác các nguồn thông tin để lựa chọn tham dự thầu: Nguồn thông tin thì đến từ rất nhiều nguồn, từ đối tác, bạn bè, các mối quan hệ sẵn có và tất nhiên không thể thiếu thông tin quý báu từ Hệ thống đấu thầu quốc gia, đối với việc khai thác thông tin từ Hệ thống đấu thầu quốc gia thì lúc này các nhà thầu chắc chắn phải sử dụng các gói phần mềm VIP, SIEUVIP của bộ phần mềm DauThau.info để được hỗ trợ tối đa trong việc khai thác dữ liệu thầu và tiếp cận thông tin thầu một cách sớm nhất.

Công cụ hỗ trợ thì có rất nhiều, quý vị có thể tùy ý cân nhắc lựa chọn, mô hình chúng tôi đang thực hiện cũng có nhiều mô hình khác làm theo tuy nhiên về tính ưu việt, khả năng tìm kiếm thông tin chuyên sâu thì chúng tôi có thể khẳng định mình là số 1 trên thị trường, chi phí sử dụng thì cũng là rẻ nhất so với các đối thủ cạnh tranh.

Về kinh nghiệm thì việc này không thể ngày một, ngày hai có thể đúc rút ra được, chúng tôi chỉ có thể giúp ích cho các nhà thầu những bước có thể vượt qua trở ngại ban đầu và đi nhanh hơn (tham khảo bài viết tại đây), còn lại những kinh nghiệm khác bản thân những cán bộ tham gia sẽ tích lũy theo thời gian.

Trân trọng cảm ơn quý độc giả đã luôn ủng hộ DauThau.info trong suốt quá trình vừa qua. Trường hợp cần được hỗ trợ, vui lòng liên hệ:

• Kênh chat: m.me/dauthau.info
• Hotline: 0904.634.288 hoặc 024.8888.4288
• Email: [email protected]
• Zalo OA: https://zalo.me/710508638087188690​​​​​​​
• Group: www.fb.com/groups/nhathaumuasamcong